Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι Εντέρου
Η Ελκώδης Κολίτιδα και η Νόσος Crohn είναι χρόνιες ανίατες παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος που αναφέρονται συχνά ως Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ). Υπολογίζεται ότι περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ΙΦΝΕ.
Η αιτιοπαθογένεια των νόσων, παρά τις σημαντικές εξελίξεις στην έρευνα τα τελευταία έτη, δεν είναι σαφής. Γενετικοί, περιβαλλοντικοί, μικροβιακοί και ανοσολογικοί παράγοντες φαίνεται να αλληλεπιδρούν στους ανθρώπους που εκδηλώνουν τις ΙΦΝΕ.
Πρόκειται για παθήσεις που εκδηλώνονται συχνότερα στους νέους (2η-3η δεκαετία της ζωής ), στις δυτικού τρόπου ζωής κοινωνίες και σε ανθρώπους με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Το κάπνισμα είναι σοβαρός επιβαρυντικός παράγοντας της πορείας της νόσου Crohn ενώ φαίνεται ότι προστατεύει αλλά ΔΕΝ θεραπεύει από την ελκώδη κολίτιδα.
Η νόσος Crohn και η Ελκώδης Κολίτιδα έχουν παρόμοια συμπτώματα, αλλά είναι πολύ διαφορετικές στον τρόπο με τον οποίο προσβάλλουν τον πεπτικό σωλήνα. Η νόσος Crohn μπορεί να προσβάλλει όλο το πεπτικό σύστημα ενώ η Ελκώδης Κολίτιδα μόνον το παχύ έντερο. Η νόσος Crohn προσβάλλει όλο το τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα προκαλώντας στενώσεις και συρίγγια αλλά και την περιπρωκτική περιοχή με αποστήματα και συρίγγια ενώ η ελκώδης κολίτιδα μόνον τον βλεννογόνο του παχέος εντέρου.
Τα πιο συνήθη συμπτώματα των δύο αυτών ασθενειών περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακό πόνο.
- Απώλεια βάρους.
- Πυρετό.
- Αιμορραγία από το ορθό.
- Διάρροια.
- Καθυστέρηση ανάπτυξης σε παιδιά και εφήβους.
Οι εργαστηριακές εξετάσεις δείχνουν αυξημένους δείκτες φλεγμονής (ΤΚΕ, CRP, καλπροτεκτίνη κοπράνων, αιμοπετάλια) και στην ενδοσκόπηση ανευρίσκονται σημεία φλεγμονής όπως ερυθρότητα και οίδημα του βλεννογόνου, έλκη, ευθρυπτότητα, αιμορραγία κλπ. Η διάγνωση ωστόσο των παθήσεων τίθεται με την ιστολογική εξέταση όπου ανευρίσκονται τα χαρακτηριστικά ευρήματα για την καθεμία.
Για την διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας αρκεί η κολονοσκόπηση με ιστολογική εξέταση και οι εργαστηριακές εξετάσεις. Αντίθετα για την διάγνωση και τη σταδιοποίηση της νόσου Crohn χρειάζονται και άλλες εξετάσεις όπως γαστροσκόπηση, μαγνητική εντερογραφία λεπτού εντέρου ή/και ενδοσκοπική κάψουλα λεπτού εντέρου.
Η κλινική πορεία των ΙΦΝΕ χαρακτηρίζεται από περιόδους με έξαρση και περιόδους με ύφεση. Οι εξάρσεις ποικίλουν σε βαρύτητα από ήπιες με ελαφρά συμπτώματα έως πολύ σοβαρές που μπορεί να είναι απειλητικές ακόμη και για τη ζωή του ασθενούς, να απαιτηθεί νοσηλεία ή/και χειρουργική αντιμετώπιση.
Οι εξωεντερικές εκδηλώσεις είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της κλινικής εικόνας των ΙΦΝΕ. Αφορούν μυοσκελετικές (αρθρίτιδα, ιερολαγονίτιδα και αγκυλοποιητική σπονδυλαρθροπάθεια), δερματικές (οζώδες ερύθημα, γαγγραινώδες πυόδερμα), ηπατολογικές (πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα), οφθαλμολογικές (ραγοειδίτιδα, σκληρίτιδα).
Η θεραπεία στοχεύει στην αντιμετώπιση της έξαρσης, τη διατήρηση της ύφεσης, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των ασθενών και την πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών των νόσων (ίνωση του τοιχώματος, εμφάνιση δυσπλασίας σε προσβολή του παχέος εντέρου).
Τα κλασσικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπιστούν οι εξάρσεις των ΙΦΝΕ ή να συντηρηθεί μία ύφεση περιλαμβάνουν:
- Κορτικοστεροειδή
- 5-Αμινοσαλικυλικά
- Ανοσοκατασταλτικά
- Βιολογικούς παράγοντες
- Αντιβιοτικά
- Νέα μικρομόρια που στοχεύουν στον έλεγχο της φλεγμονής και της αυτοανοσίας.
Παρά τις συνεχείς προόδους και τα νέα φάρμακα που έχουν προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα των ιατρών που ασχολούνται με την αντιμετώπιση ασθενών με ΙΦΝΕ η οριστική θεραπεία φαντάζει μακρινή. Ο αγώνας για τον έλεγχο της φλεγμονής είναι συνεχής και απαιτεί την άριστη συνεργασία ιατρού – ασθενούς.
Η άριστη γνώση των παθήσεων, η παρακολούθηση των επιστημονικών εξελίξεων και η ομαδική δουλειά με συνεργασίες ειδικών από την μεριά των ιατρών και η τήρηση των οδηγιών με συνέπεια, η εγρήγορση για πρώιμη διάγνωση υποτροπής/επιπλοκής και η πίστη για το καλό αποτέλεσμα από την πλευρά των ασθενών συνθέτουν τον οδικό χάρτη αντιμετώπισης των ΙΦΝΕ.
