Οι διαταραχές της αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου (ΔΑΕΕ)(γνωστές και ως
λειτουργικές παθήσεις του πεπτικού) είναι μια ετερογενής ομάδα παθήσεων πουχαρακτηρίζεται από γαστρεντερικά συμπτώματα που οφείλονται σε συνδυασμό:

  • διαταραχής της κινητικότητας,
  • σπλαγχνικής υπερευαισθησίας,
  • επηρεασμένης βλεννογονικής και ανοσιακής λειτουργίας του πεπτικού,
  • μεταβολών στη βακτηριδιακή χλωρίδα του εντέρου
  • επηρεασμένης αντίληψης των ερεθισμάτων από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ).
Οι ΔΑΕΕ περιλαμβάνουν πολλές καταστάσεις όπως το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και η λειτουργική δυσπεψία. Αν και τα χαρακτηριστικά τους πολλές φορές μοιάζουν, μπορεί να διαφέρουν στην εντόπιση και την διάρκεια των ενοχλημάτων τα οποία μπορεί να ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και στον ίδιο ασθενή στην πορεία του χρόνου. Έτσι η αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων απαιτεί μια βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση που προσεγγίζει την μεταβλητότητα και την πολυπλοκότητα των ασθενών που έχουν αυτές τις διαταραχές. Οι ΔΑΕΕ επηρεάζουν έως και το 30-40% του γενικού πληθυσμού στις δυτικές χώρες και η συχνότητά τους μειώνεται με την ηλικία. Αφορούν περίπου το 30% των επισκέψεων σε γαστρεντερολογικά ιατρεία. Οι ΔΑΕΕ χαρακτηρίζονται από χρόνια συμπτώματα όπως κοιλιακό πόνο, ναυτία, μετεωρισμό (φούσκωμα), διαταραχές των κενώσεων κ.α. σε συνδυασμό με απουσία οργανικής ή φλεγμονώδους νόσου. Κλειδί στην αιτιοπαθογένεια των ΔΑΕΕ αποτελεί η ύπαρξη του άξονα εγκεφάλου – πεπτικού που επιτρέπει τη αλληλεπίδραση του εντερικού νευρικού συστήματος με το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η διάγνωση και η κατάταξη των ΔΑΕΕ γίνεται με τα κριτήρια της Ρώμης που τις ταξινομούν με οδηγό τα συμπτώματα ανά ανατομική περιοχή (οισοφάγος, στόμαχος/δωδεκαδάκτυλο, έντερο). Η τελευταία αναθεωρημένη κατάταξη Ρώμη IV διακρίνει 33 ΔΑΕΕ στους ενήλικες και 20 ΔΑΕΕ στα παιδιά.
Οι συνηθέστερες παθήσεις είναι:
  1. Οισοφάγος: αίσθημα κόμβου, λειτουργική δυσφαγία
  2. Στόμαχος: λειτουργική δυσπεψία, διαταραχές ναυτίας και έμετος
  3. Έντερο: Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, λειτουργική δυσκοιλιότητα, λειτουργικό
  4. Κοιλιακό άλγος, λειτουργικός μετεωρισμός/κοιλιακή διάταση
Η αντιμετώπιση των ΔΑΕΕ απαιτεί συνδυασμό φαρμακευτικής θεραπείας, συμπεριφορικής θεραπείας, διατροφής και εξειδικευμένης θεραπείας όπου χρειάζεται (πχ φυσιοθεραπεία πυελικού εδάφους).Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs),υπακτικά και νευρορυθμιστικά φάρμακα που δρουν στον άξονα εγκεφάλου –εντέρου. Τέτοια είναι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), που έχουν επίδραση στην κινητική και αισθητηριακή λειτουργία του πεπτικού αφ’ ενός και αντιμετωπίζουν και συνυπάρχοντα ψυχιατρικά συμπτώματα αφ’ ετέρου. Οι θεραπείες συμπεριφοράς εγκεφάλου-εντέρου στοχεύουν στα συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος και περιλαμβάνουν μια ποικιλία γνωσιακών-συμπεριφορικών θεραπειών, παρεμβάσεις που βασίζονται στη συνείδηση και ψυχοδυναμικές- διαπροσωπικές θεραπείες. Ως εκ τούτου αντιλαμβάνεται κάποιος ότι η συμβολή του ψυχιάτρου- ψυχολόγου είναι ιδιαίτερα σημαντική στην αντιμετώπιση των ΔΑΕΕ. Η διατροφή επίσης παίζει σε αρκετές περιπτώσεις σημαντικό ρόλο και καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τη συχνότητα και τη σύσταση των κενώσεων. Διατροφή που περιορίζει κάποιες ομάδες τροφών (πχ FODMAPs) είναι αναγκαία σε κάποιες περιπτώσεις.
Συμπερασματικά η διάγνωση των ΔΑΕΕ απαιτεί εξειδικευμένη και βαθιά γνώση της φυσιολογίας του πεπτικού και των αλληλεπιδράσεων με το ΚΝΣ και η θεραπευτική τους προσέγγιση μπορεί να απαιτήσει τη συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων στο πλαίσιο ομαδικής εργασίας προκειμένου να επιτευχθεί το ιδανικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.